جلسه هفتم روش تحقیق

بسم الله الرحمن الرحیم

·         انواع مرور پیشینه: ما درواقع 6 نوع مرور پیشینه خواهیم داشت.در مرور پیشینه وقتی داریم بحث می کنیم دو کار انجام می دهیم. پیدا کردن فضایی که آن کلید واژه های تحقیق ما در آن جستجو می شود. مثلا وقتی در مورد تعهد سازمانی صحبت می کنید تو تحقیقاتتان دو چیز را باید پیدا کنید. معنا و مفهوم تعهد سازمانی چیست. با چه متغیرهایی ربط و نسبت دارد و این متغیر ازکجا آمده و سابقه اش چیست. که اینها حالت ثابت دارد و زیاد به روز نیست. اما مرور تحقیقات پیشین داریم. که شما داری پژوهش هایی که در این حوزه انجام شده را می گویید. پژوهش هایی که نزدیک به کار شما می باشد. مثلا می گویید فلان کس آمد درتحقیق من که رابطه تعهد سازمانی و با رضایت شغلی می باشد دیگران هم شبیه این کار را کرده اند. اینهایی که می گوییم بعضی هایش مربوط به مرورد ادبیات است و بعضی مربوط به مرور پژوهش هاست. ادبیات کلی تر است و در ادبیات از اینجا شروع می کنند که واژه تعهد سازمانی است که اولین نفر فلانی بوده که آن رامطرح کرده و .. . بدنه اول را مرور ادبیات و دومی را پژوهش های مرتبط می گوییم.

1.     Context. زمینه ای. اولین نوع مرور زمینه ای است. معمولا مشخص می کنیم این متغیر، این سازه و این مفهوم در تار معنایی که اطرافش هست کجا قرار گرفته است. نسبت تحقیق خودمان را با سایر تحقیقات مشخص می کنیم. می گوییم تا اینجا ادبیات تحقیق پیش رفته و ما از این به بعدش را می خواهیم پیدا کنیم.

2.     تاریخی. در تاریخی کاری که انجام می شود سیر شکل گیری مفهوم و تحقیق ها را می گوییم. مثلا می گوییم که فلانی فلان سال فلان حرف را زد. همینطوری میایم جلو و ابعاد مفهوم را توضیح می دهیم. به مخاطب می گویی که از اول تا الان را گفتم که تسلط خودم را نشان دهم و هم جایگاه خودم را در این سیر مشخص کنم.

3.     تلفیقی. معمولا محقق دانش در این حوزه را جمع می کند. معمولا دویست سیصد مقاله را در یک حوزه جمع آوری می کند و می گوید اگر می خواهید مفهوم فلان مقاله را بفهمید ذیل این ده بحث می توانید آن را بفهمید. اگر می خواهید در یک حوزه ای کار کنید برید مقالات ریویو را ببینید خیلی خوب است و مقدار زیادی از مقالات را به شما نشان می دهد. این تقسیمات در عرض هم نیستند. تلفیقی ها را آدم هایی انجام میدهند که حجم زیادی از تحقیقات را خوانده باشند.

4.     روش شناسانه. بعضی مواقع روش شناسانه عمل میکنیم. مثلا می گوییم هر کس خواسته بفهمد قرار داد روان شناسی چیست یا کمی کار کرده یا کیفی و یا ترکیبی.کمی ها از این سه روش و کیفی ها از این 5 روش و ترکیبی ها هم از این 5 روش استفاده کرده اند. تمام روش شناسی هایی که محققین در این نوع پژوهش ها استفاده کرده اند را می نویسیم.

5.     خود مطالعه. مطالعه شخصی است که این روش در واقع نویسنده یک بعد این نوع مرور پیشینه بیشتر این است که آموزشی است یعنی یک تکه ای از آن کرس درسی است. محقق می رود می خواند که بفهمد موضوع چیست. این نوع را در دکتری هایی که بای ریسرچ هستند در آنجا بهشان می گوید که شما باید این ده تا کتاب را بخوانی. خاصیت این نوع بیشتر شخصی است. خود محقق است که از حوزه آشنایی و تسلط پیدا می کند.

6.     نظری. مرور تئوریک پیشینه بر می گردد به مبانی نظری و مفروضات بنیادی که در این تئوری داره بحث می شود حتی تئوری ها را ارزیابی می کند. می بیند یک ثبات و ربط و نسبت در این تئوری وجود دارد یا نه. می روی در ساخت و مبنای نظریه بحث می کنی.

·         انواع منابع اطلاعتی مورد استفاده

o        هر کتابی یا مقاله ای که می خوانید ناشی از یک پژوهش نیست. پژوهش با مطالعه و گزارش فرق می کند و ما دنبال پژوهش ها هستیم. نتایج پژوهش در 4 جا بیان می شود:

1.     کتب پژوهشی.

2.     مقالات پژوهشی(در ایران به اسم علمی پژوهشی شناخته می شود)

3.     فصول کتب ادیتوریال

4.     نشست های علمی(اینها انواع منابع اطلاعاتی مورد استفاده نمی باشد و به عنوان نکته بیان شد). گاهی نتیجه پژوهش ها در نشست علمی می آید. پژوهش هایشان در این نشست ها ارائه می دهند. که اینها در دنیا بعضی اوقات این نشست ها ارزشش خیلی بیشتر از این مجلات می باشد ولی در ایران مکانیزمش نیست.

o        کتب

·         متن درسی. بیشتر خاصیت آموزشی دارند. ای بیشتر مولف هدفش آموزش بوده است. اصلا لزومی ندارد که آخرین نتایج تحقیقات در آن باشد. معمولا یک سیر بحث را برای آموزش به شما یاد می دهد. حواستان جمع باشد که نخواهید آخرین تحقیقات را بیابید که هیچ و پژوهش ها هم در آن نمی آیند معمولا مبتنی بر تئوری هایی است که قبلا انباشت شده البته در یک طبقه بندی جدید.

·         دایره المعارف ها. دایره المعارف ها هم به شما بیشتر بعد پژوهشی ندارند. مطالعات عمیقی هستند که گستره یک بحث را مشخص می کند. دایره المعارف های عمومی داریم و یک سری هم دایره المعارف های تخصصی که اینها غالبا هم بر خط یا آن لاین هستند. در آنها یک سری مداخلی را تعریف می کنند مداخل در واقع موضوعات خاصی هستند که در حوزه وجود دارد. مثلا در دایره المعارف اسلام یک مدخلش ابن سینا، یک مدخلش تشیع، یک مدخلش آب یا چیز های دیگر می باشد. یکی با نگاه تاریخی می گوید تشیع یکی از فرق است که خودشان را منتسب به ائمه می دانندو آن را توضیح می دهد. در این ها دنبال آموزش نیستید. دارید مطالب ذیل یک بحث را طبقه بندی می کنید. این ها پر از منبع هستند. دایره المعارف ها را افراد متبحر در هر زمینه می نویسند.

·         ادیتوریال. معمول از افراد خواسته می شود به بزرگان یک حوزه گفته می شود که در مورد این مطلبی که تئوری اش را داده ای یک مطلبی را بنویس و ممکن است این ناشی از پژوهش هایش باشد.

·         Handbook. این ها برای پایان نامه نویسی جون می دهد. هندبوک را معمولا دانشگاه های معتبر می نویسند مثل آکسفورد. که هندبوک هایش خیلی معروف است. یک نفر که محقق یک حوزه است و در آن حوزه ورود دارد تمام مطالب آن حوزه را جمع بندی می کند. بهترین سازماندهی ذهن برای نوشتن پایان نامه همین ها هستند.

o        مقالات

1.     خبر. اینها را معمولا باید در پایان نامه در ادبیات موضوع قابل استفاده نیست و بهترین جای آن برای استفاده در پایان نامه در بیان مساله و شواهد می باشد.

2.     Essay. معمولا اینها دیدگاه ها، باور ها و ایده های ارزشی، باید ها ونباید ها را می نویسند. معمولا ایجاد تشکیک میکنند و غالبا هم تحقیق علمی ندارند. متن نگارش آن هم پر از علامت های سجاوندی و تعجب می باشد. بیشتر خاصیت نقدی و انتقادی دارند. این ها معمولا قابلیت ارجاع ندارند. قابلت ارجاع دارند ولی چون ناشی از پژوهش نیستند می توانید از آن ایده بگیرید.

3.     مجلات تحلیلی عمومی. مثل سوره مهر در ایران. گفتمان الگوی روزنامه خراسان. یا مهرنامه. در ایران مجلاتی به نام علمی پژوهشی داریم. یک سری مجلات مروری یک سری مجلات نظری و یک سری پژوهشی است که در ایران همه اش را در مجله علمی پژوهشی می ریزیم. نظری در آن تئوری هایی ایجاد می شود که ناشی از جمع آوری ها و داده های کف کار نیست  مثلا از پرسش نامه استفاده نشده اما از منطق نظری و دو دو تا چهار تا به یک موضوع رسیدی. مثلا در حوزه استخدام گونه شناسی کنی. در حوزه مباحث اسلامی بر اساس کتب فقهی بیایی یک دیدگاه بدهی در روش شناسی علوم اسلامی. مروری هم کپسول شده تحقیقات گذشته است. مثلا در دهه 1990 هر تحقیقی انجام شده است را دیده. پژوهشی ها هم ناشی از جمع آوری داده های کف کار می باشد که مثلا با پرسشنامه جمع شده.

4.     تخصصی/ترویجی. در ایران چند دسته از مجلات از وزارت علوم مجوز دارند. برای ارتقا باید از وزارت علوم اجازه داشته باشند. در سایت sid که بروید می توانید تمام مجلات علمی ترویجی و علمی پژوهشی را که مجاز هستند را پیدا کنید.

o        پایان نامه ها و رساله ها. تفاوت تز با دیزرتی شن ها یک تفاوت فنی دارد. اینها معمولا منبع خیلی خوبی است. یک اشکال جدی که داریم این است که برای تعریف واژه در فصل دو پایان نامه به پایان نامه دیگری ارجاع می دهد. پایان نامه ها و رساله ها تنها جاییش که ارزش ارجاع دهی دارد یافته های فصل 4 و 5 آن می باشد یا فرا تحلیل هایی است که در ادبیات موضوع انجام داده و گرنه ارجاع دسته دو می شود.

o        آمار و گزارش ها.

·         ایران داک دات ای سی دات آی آر.irondoc.ac.ir

·         سیویلیکاcivilika

·         نورمگز

·         سید

·         مگیران

·         کتابخانه ملی

·         پرتال جامع علوم انسانی

·         سایت هایی در مورد کتب انگلیسی

·         Libgen.info&prg

·         Sci-hub.org

·         سایت های روی معاونت پژوهشی دانشگاه

·         Researchgate

·         Elearnica.ir

·         هیچ موتور جستجویی روی دست گوگل نیومده. در گوگل اسکالر مقاله خود را جستجو کنید که یا isbn یا doi برای آن می آید. این را بروید در ایلرنیکا بزنید. ایلرنیکا لینک دانلود مقاله را به شما می دهد.

·         Bookfi کتب مرتبط را هم بهتر می آورد.

·         Torrent فایل های به اشتراک گذاشته را شناسایی می کنند. مطالبی که به اشتراک گذاشته است را به شما می دهد. یک نرم افزار بیت تورنت دارد که باید روم کامپیوتر نصب باشد تا کار کند.

·         Isu-articlegate

·         مدیریت منابع اطلاعاتی داشته باشید و اگر در بحث های اسلامی کار می کنید از پژوهیار استفاده کنید. از citavi هم استفاده کنید.