بسم الله الرحمن الرحیم
· مقدماتی پیش نیاز روش تحقیق می باشد. خود این روش تحقیق مقدماتی هم مقدماتی دارد.
· بحث های روش تحقیقی یک گستره ای دارد که ما یک فسلفه علم و یک روش شناسی علوم اجتمعی داریم و مبتنی بر آن روش تحقیقی دارریم و برای این کار باید یک مهارت هایی کسب کنید که جایگاه درس در اینجا می باشد.
· انسان در محیط اجتماعی خود می می تواند بر دو گونه باشد:
o انسان می تواند خودش باشد و فقط به خوشی خودش و نه کار دیگری توجه کند.
o انسانی که بدنبال برطرف کردن دردی از اجتماع می باشد.
· مساله چیست؟
o یعنی اینکه این در مثلا بسته است و کسی که در راه است به در می زند و من هم می گویم که هفته پیش عرض کردم که در نزیند و بیایید داخل بعد در را می بنند دوباره هفته بعد دوباره همان آقا در می زند. یعنی یک وضعیت نامطلوبی از نظر من رخ داده و من می خواهم آن را حل کنم.
o مثلا در کارخانجات فعلی ما مشکل پول دارند. می خواهد مواد اولیه بخرد برای اینکه تولیدش را راه بیاندازد. االان هم پول ندارد و اگر کارش را راه نیاندازد کارگرانش نیزا به پول دارند. ما باید برای این کارخانه پول تامین کنیم تا چرخ کارخانه بچرخد و از کسی که پول می گیریم به وی سرمایه گذار می گوییم. این یک مساله ای است که می خواهیم آن را حل کنیم.
o در بازرگانی مثلا بحث واردات است. یک کالایی داریم و همان کالا در خارج هم در حال تولید است مساله این استکه چطور می توانیم آن را صادر کنیم؟
o در دولتی مثلا فساد اداری داریم. این را باید چکار کرد؟ باید برایش هماش بگذاریم یا کار دیگری بکنیم؟
· نسبت به مسائلی که اطرفتان هست می توانید مسئولیت پذیر باشید یا نباشید.
· قرار است یک دردی را حل کنید. پس مسائلی که لازمه اینکه بخواهد دردی را حل کند این است که نسبت به مسائل پیرامون خودش احساس مسئولیت کند. ببیند در پیرامونش چه مسائلی مربوط به رشته ی خودش هست و بدنبال حل آن مسائل باشد.
· انواع حل مساله
o عملی
· این کلاس می بینیم که همه به حالت سرسره روی صندلی ها هستند و احساس خستگی دارند می گوییم چرا نمی توانی سر کلاس راحت بشینی می گوید که صندلی اش مشکل دارد. می گوید به ما هم صندلی خوبی مثل صندلی خودتان بدهید. بررسی می کنیم و یک صندلی خوب با توجه به هزینه و دیگر گزینه ها انتخاب می کنیم. این کار می خواهد. به این راه حل عملی می گویند. فرض کنید می خواهند سبد کالا بدهند. خود سبد کالا به کنار. کسانی که رفته اند بگیرند می بینند که با سختی باید آن را بگیری. حدی از شعور و اقدام می خواهد تا با تشکیل صف آن را بگیریم. راه را بازکنیم که مردم راحت بگیرند. اینها راه کار عملی می خواهد.
o علمی
· گاهی کار خیلی بیخ دارد. باید زحمت بکشی و چند کتاب بخوانی آدم هایی را ببینی و فکر کنی و..تا بتوانی بر اساس یک منطق مشخصی راه حل تولید کنی و ان را ازمون کنی. اینطور است که اگر در عالم واقع اینطوری پیش می آید که وقتی از راه کار عملی استفاده می کنیم هزینه های زیادی به ما بار می شود. مثلا قبل از اینکه بگویی کارت سوخت، مدتی در مورد کارت سوخت و اینکه چقدر خوب است صحبت می کردی. بعد بررسی می کردی که اگر ما امشب گفتیم بنزین سهمیه بندی می شود چه اتفاقی ممکن است رخ دهد. این را می توانی یا در خانه ات بررسی کنی یا به صورت علمی بررسی کنی. این کار برای اینکه بسیایری از هزینه های شما را که غیر قابل جبران است این کار آن هزینه ها را کاهش دهد.
· یک کار ساده می تواند کلی از سمرایه اجتماعی نظام را زیر سوال ببرد. همه این کار ها جمع می شود و یک حس نارضایتی به وجود می آید. مثلا برای دادن سبد کالا فکر نشده که چند تعاونی داریم که می توانیم کالا را توزیع کنیم. مثلا در تهران چند تعاونی داریم که پاسخگوی این جمعیت باشد. شما این کار را نمی کنی و بعد می بینی که روز اول همه جا شلوغ است. با این شاید در خیابان هم ترافیک ایجاد می شود.
· خیلی اوقات این کار را انجام می هدیم که راه حلی را پیدا کنیم یا اینکه راه حلی که می خواهی پیدا کنی بهترین راه حل باشد که راه حل های علمی از این نوع هستند.
· یک چیزی داریم به نام مشق و دیگری به نام تحقیق
o مشق چیست: یک رونویسی است. این مشق کارش چیست؟ مطلب آماده جلوی شماست و از روی آن می نویسی و قرار است آن مطلب را یاد بگیرد ولی قرار نیست مساله ای از اجتماع را حل کند.
o مطالعه چیست؟ تحقیق چیست؟
· شما می توانی با فراغ بال مطالعه و به این کار تحقیق نمی گویند.
· تفاوت سوال و پژوهش
o سوال با پژوهش متفاوت است. منظور از سوال مثلا سوال امتحان است. سوال امتحانی جوابش مشخص است وبرای حل مسائل اجتماعی نیستند. و اگر آن را می خوانیم برای این است که سر جلسه آن را بنویسیم!!! ما دنبال سوال هایی هستیم که برای آن جواب نداریم. تحقیق به آن می گویندکه جوابش مشخص نیست.
· ویژگی یک تحقیق
1. نوآوری: یک گام به جلو است. نوآوری است. تکراری نداریم. یک فایده جدیدی باید داشته باشد. نه اینکه کلا 60 صفحه نوشته ای که 59 صفحه آن کپی بوده است. یک ایده داشته باشد که آن ایده را رد یم کند یا اثبات می کند. مثلا این مقاله ی جدید را که می خواهی جستجو کنی کسی نباید این کار را قبلا کرده باشد. در غیر اینصورت به آن تحقیق نمی گویند. نوآوری صرفا این نیست که نظریه نوی بدهی و ممکن است جمع بندی خوبی از نظرات گذشته بدهی. نقد جدیدی را به نظرات قبلی وارد کنی. رد جدیدی است جمع بندی است یا هر چیز دیگر و یک تفاوتی با کارهای گذشته دارد.
· مثلا شما می خواهی توکل را بررسی کنی. وقتی می خواهی این را بررسی کنی مستقیم سراغ روایات می روی؟ معنای واژه توکل را می خواهیم پیدا کنیم. چکار می کنیم؟
§ جمع آوری روایاتی که مرتبط هستند و سند قوی دارند.
§ بررسی نظر علما در مورد توکل
§ معنای واژه توکل در لغت نامه ها
§ بررسی تحقیقات موجود که استاد از بین نظرهای ارائه شده قبلی توسط دوستان این نظر را تایید کردند.
· همیشه اولین گام پیشینه پژوهش است. یک من یک چیزی به ذهنم رسیده است و می خواهم معنای توکل را پیدا کنم باید اول ببینم که قبلا کسی این کار را انجام داده است یا نه. گام اول این است که بررسی کنید و ببینید تحقیقات گذشته چه کاری راجع به مساله انجام دادند و اگر قانع کننده نیست در یک نوآوری کار آنها را تکمیل می کنیم یا معنای جدید کشف می کنیم یا ... .
2. نظم جمعی: زبان تحقیق واحد، هماهنگی افراد در پژوهش جمعی، همراستایی نگاه افراد
· زبا تحقیق واحد داشتن یعنی چی؟ شما باید زبان تحقیق واحد داشته باشی. چرا؟ شما که می خواهی مساله اجتماعی را حل کنی دقت کنید که دریک اجتماع زندگی می کنید. یک حالت گنگی را متصور شوید که نمی توانید حرف بزنید. می روید سر کلاس. من اینجا وایسادم می بینید که در باز می شوید. من حواسم نیست که کسی می خواهد وارد شود و شما می خواهی به من بگویی که برو کنار. شما می خواهی به من بگویی که حواست باشد باید به زبان من که فارسی است حرف بزنی نه عربی. شما وقتی در کشور دیگری می روی می خواهی تاکسی بگیری اگر نتوانی به زبان آنجا حرف بزنی هیچ اتفاقی برای شما نیم افتد چون نه شما حرف آنها را می فهیم و آنها زبان شما را. اگر می خواهی تحقیق کنی باید از یک زبانی استفاده کنی که مردم و دیگران هم حرف شما را بفهمد. مثلا آدرس می خواهی بروی انقلاب. یک کسی است که دست چپ و راستش را بلد نیست. می گوید برو جلو بعد بپیچ دست راست بعد میدون دست چپ و... نمی به درد آن طرف نمی خورد چون طرف ابزار همراهی برای پاسخ به این سوال را ندارد. کار علمی کردن برای این نیست که شما در ذهن خودتان به نتیجه خوبی برسید و بیخیلا. کار علمی یعنی وقتی نشستی و گفتی که می خواهیم مشکل آلودگی هوا را حل کنیم تحقیق می کنیم و به نتیجه می رسیم و بعد در خانه می خواهیم!!! می خواهیم چکارش کنیم؟ تا زمانی که نتوانید که آنچه را که تحقیق و مسیر پژوهش شما است ان را بنویسدی و به زبانی قابل فهم بنویسید و با جمعی کار کنید اگر یک زمانی دغدغه علوم انسانی اسلامی برای شما پش آمد این مسائل چیزی نیست که با خودتان فکر کنید و به نتیجه برسید و بعد بخوابید. شما باید تحقیق علمی را انجام دهی که بروید به سمت حل یک مساله. می دانید که حل مساله برای جامعه ضروری است شما باید لطف کنید وقتی این مساله را حل کردی به زبانی بنویسی که این معنا به دیگران منتقل شود و از تحقیق شما در جاهای دیگر استفاده کنند. مساله مثلا وارد کردن معنای توکل در جامعه با نوشتن صرف یک مقاله حل نمی شود.
· شما وقتی می خواهی امر به معروف کنی باید با طرف مقابل جوری ارتباط برقرار کنی که بتوانی پیام را منتقل کنی و اگر نتوانی پیام را منتقل کنی انگار کاری نکرده ای. حداقل این است که از زبان خود آن کار استفاده کنی.
· وقتی در مسیر علمی می خواهی حرکت کنی پله ای می شوید که دیگران از شما برای حل مسائل پیش بروند و لازمه این حل زبان تحقیق واحد است. از یک منطق و استانداردهایی پیروی می کنیم.طبق این منطق آموزشی می بینیم که با دیگران صحبت کنیم. حال در این چارچوب سعی می کنیم که تغییری را ایجاد کنیم که دیگران را بفهمند. شما باید تمرین کنید بنویسید. نوآورانه، با نظم جمعی و توام با دقت و عدم ابهام بنویسید.
· وقتی همراستا شدند احتمال موفقیت بالا می رود.
3. دقت، عدم ابهام و شفافیت
· دقت یعنی مستند و مستدل. کسی نمی تواند روی هوا حرف بزند. از الفاظ مبهم نباید استفاده کنیم. این باعث سادگی در برقراری ارتباط می شود.
